Vitamine K

Na de geboorte wordt bijna overal standaard aan de baby vitamine K gegeven. Soms via de mond, soms via een inspuiting in het billetje van de baby. Met deze informatie willen we ouders informeren over Vit K na de geboorte zodat ze een goed onderbouwde keuze kunnen maken over het al of niet geven van vit K aan hun kindje en indien ze het geven op welke manier ze dit willen.

De informatie in dit document wordt ondersteund door het boekje “Vit K and the newborn” vanDr Sara Wickham

Beslissen over het al dan niet geven van vit K is een beslissing die ouders zelf kunnen nemen. Een protocol of richtlijn is geen wet. Ze zijn gemaakt voor grote groepen mensen, terwijl we individueel heel verschillend zijn en ieder voor zich mag beslissen of een aanbeveling juist is voor zichzelf of de baby. Het is niet altijd even simpel om zelf beslissingen te maken en soms is het gemakkelijker om met de stroom mee te gaan.

• Je kan ervoor kiezen om de plaatselijke aanbeveling te volgen.
• Je kan ervoor kiezen om de vit K via het mondje te geven ipv een inspuiting of andersom, of te zoeken naar een ander alternatief
• je kan ervoor kiezen om geen vit K te geven en je kindje gewoon goed in het oog te houden
• of je kan wat langer nodig hebben om erover na te denken en het eventueel later geven

Ouders hebben het recht om een behandeling te accepteren of te weigeren.  

Wat is vit K?

Vit K is een vetoplosbare substantie die opgeslagen wordt in de lever en die nodig is voor het ingewikkelde proces van de bloedstolling. Het is een essentiële substantie voor het menselijk lichaam. Vit K heeft en sleutelfunctie in het lichaam van mensen in de preventie van bloedingen door het vormen van stolsels.

Het wordt gevonden in sommige voedingsmiddelen. Het wordt aangemaakt in de darm. Het kan synthetisch gemaakt worden. De farmaceutische preparatie bevat ook een of meerdere oliën waarin Vit K is opgelost. De olie helpt te verzekeren dat de vit K wordt vrijgegeven in het lichaam over een bepaalde tijdsspanne ipv alles gelijk.

Opgelet: vit K die je via de mond geeft, moet altijd gegeven worden met een voeding of het kan zijn dat het niet opgenomen wordt.

Waarvoor dient vit K?

Vitamine K speelt dus een belangrijke rol in de bloedstolling. Er zijn drie vormen van bloedingen die kunnen veroorzaakt worden door te weinig vit K.)

• Early onset: Komt zeer zeldzaam voor, treedt op binnen de 24 uur na de geboorte en kan niet worden voorkomen door het geven van vit K. Het is een gevolg van medicatie genomen door de moeder zoals anti-epileptica, antistollingsmiddelen of antibiotica.
• Classic onset: Dit komt voor tussen de 2de en de 7de levensdag (volgens sommige auteurs tot 2 weken). Het kan een bloeding onder de huid zijn, in de darm, uit de neus of het gevolg van een besnijdenis.
  Vit K wordt gegeven bij de geboorte om deze en de volgende vorm van bloedingen te voorkomen.
• Late onset: Dit is een bloeding tussen de 8ste dag (of na twee weken) en drie maanden, alhoewel het beschreven is bij baby’s tot 4 maanden. Bij sommige baby’s wordt het geassocieerd met een onopgemerkte leverziekte en wordt het niet voorkomen door het geven van vit K bij de geboorte. Een onderliggende leverziekte kan gemaskeerd worden door het geven van vit K bij de geboorte.
  Het kan voorkomen bij baby’s die geen vit K kregen bij de geboorte. De meest voorkomende bloedingen zijn de huid, de darm en de hersenen.
  Mogelijke symptomen zijn: bloeding, slecht eten, onrust, slaperigheid, verandering in huidskleur, overgeven.
  De behandeling is vit K geven.

Hoe vaak komt een bloeding voor bij een pasgeborene?

Dit is moeilijk te berekenen omdat zoveel baby’s al vit K kregen voor er goede methoden waren om te onderzoeken en door de effectiviteit van de profylaxe op de hele populatie. Er zijn geen goede data over late onset, en slechts een paar kleine onderzoeken over classic onset.

De schattingen lopen uit elkaar van 1/10.000 tot 1/25.000.

Recent was er een onderzoek van Sankar et al (2016) gemiddeld 35/100.000 met hoger voorkomen in laag- en middel-inkomsten landen: 80/100.000 tegen  8,8/100.000 in landen met hoge levensstandaard

Bij ons dus een kans van ongeveer 1/11.000.

Hoe effectief is de profylaxe?

Het geven van Vit K is heel effectief. Indien een juiste dosis op de juiste tijd en via de juiste route wordt gegeven, gaat de kans van laag naar zeer laag, ongeveer 1/100.000 geschat

Oude onderzoeken worden gebruikt om aan te geven dat er weinig vit K in moedermelk zit, maar in die tijd waren de gebruiken rond borstvoeding (uitstellen eerste voeding, suikerwater, voeden op uur en tijd, beperkt in tijd…) minder gunstig, dus we kunnen niet vergelijken. 

De inspuiting met vit K reduceert de kans naar 1/100.000

Toediening van vit K via de mond is moeilijker te evalueren omdat het heel bitter is en baby’s de neiging hebben het uit te spuwen. Het moet herhaald worden om de late onset te kunnen voorkomen.

Een Deense studie  uit 2003 vond geen bloedingen veroorzaakt door tekort aan vit K  bij 396.000 baby’s die wekelijks oraal 1mg kregen tot 3 maanden

De opname van vit K heeft vetmetabolisme nodig, dus altijd na een voeding geven.

Wat zijn de nadelen van het geven van Vit K?

Bloeding ten gevolge van tekort aan vit K is dus een zeldzame, maar ernstige ziekte en Vit K is heel effectief om het te voorkomen.

Nadelen kunnen er zijn door de medicatie zelf of door het gebruik van de hulpstoffen zoals bewaarmiddelen of draagstoffen voor de medicatie zelf of door de manier van toediening.

• een inspuiting kan een risico inhouden op infectie of een kneuzing en pijn op de plaats van de inspuiting.
• Er kan verkeerde medicatie gegeven worden
• Een kind kan (heel zelden) reageren door een anafylactische shock
• als je de bijsluiter leest staan er ingrediënten bij die akelig klinken, maar de hoeveelheid die gebruikt wordt is heel klein en wordt als veilig gezien en ze komen ook in voeding voor.

Een paar bemerkingen:

• De concentratie vit K in het lichaam van een baby na toediening van 2mg vit K is duizenden keren hoger dan het gehalte wat natuurlijk (endogeen) voorkomt.
• We weten niet welk ander effect dit kan hebben.
• Op sommige plaatsen krijgen premature baby’s een lagere dosis.
• Is Vit K veilig?
• geen onderzoek
• onderzoek niet meer mogelijk omdat het gebruik wijdverspreid is
• Info naar ouders toe is onvolledig en overdreven ( gebaseerd op angst)
• Link met leukemie? is niet bevestigd, weinig goed onderzoek, kan niet helemaal uitgesloten worden

We hebben er vertrouwen in dat het meer goed dan slecht doet wanneer je een hele populatie bekijkt, maar we hebben te weinig data om zeker te zijn wat mogelijke neveneffecten zouden kunnen zijn en voor hoeveel baby’s deze dan van toepassing zijn. Er zijn veel bezorgdheden bij een aantal mensen, maar weinig data.

Wat zijn de verschillende opties?

• geven van vit K via inspuiting
• geven van vit K via de mond
• geven van vit K maar in een ander tijdsframe dan gewoonlijk
• vit K weigeren, maar op zoek gaan en uitproberen van andere maatregelen om het vit K gehalte  te doen stijgen.
• Vit K komt niet gemakkelijk door de placenta, voeding van de moeder aanpassen maakt geen verschil, je kan je afvragen waarom de placenta dit tegenhoudt…
• extra vit K aan de moeder in de borstvoedingsperiode: Je kan je afvragen waarom er zo weinig vit K in moedermelk zit…
• recent onderzoek toont aan dat er meer vit K in moedermelk zit dan vroeger werd gedacht en vroeger borstvoedingsbeleid was zeker suboptimaal
• supplementatie van 5 mg vit K/dag zorgt voor een stijging vit K in de moedermelk tot een niveau dat aangenomen werd veilig te zijn om bloeding bij de pasgeborene  te voorkomen.
• De studies keken naar vit K gehalte in de melk en bij de baby’s (die ook allemaal vit K kregen bij de geboorte), maar niet of het invloed had in het voorkomen van bloedingen veroorzaakt door tekort aan vit K.
• Er zijn geen gegevens over de nadelen
• Via voeding is het bijna niet te realiseren om aan voldoende hoeveelheid te komen (= 5 kommen gekookte boerenkool/dag)
• Er zijn stoffen die de opname van vit K verhinderen zoals: minerale oliën, antibiotica, phenobarbital, phenytoin, orale anticonceptie en hoge dosis vit A
• vit K weigeren, maar zich informeren over bloedingen ten gevolge van te weinig vit K en weten waar je moet op letten en wat te doen als je ongerust bent
• vit K weigeren en verder niets doen

Ook al komen bijna alle gevallen van bloedingen als gevolg van tekort aan vit K voor bij kinderen die uitsluitend borstvoeding kregen, wordt kunstvoeding niet gezien als efficiënt genoeg. Ook deze kinderen krijgen extra vit K bij de geboorte.

Wat is juist voor jullie?

We kunnen enkel statistieken maken over een massa mensen, maar ouders maken een beslissing voor een enkele individuele baby.

Het geven van vit K aan alle baby’s voorkomt meeste bloedingen ten gevolge van te weinig vit K en dat is waarom beleidsmakers ervoor kiezen om het te geven. De statistische kans dat een baby een bloeding  krijgt is heel klein (ong 1/11.000) en sommige ouders zijn bezorgd over mogelijke nadelen.

Het is te begrijpen dat niet iedereen aanbevelingen zonder slag of stoot aanvaardt zonder er zelf over na te denken. Ook al heb je maar weinig kans, als het jouw baby is, is dat 100% jouw ervaring. Het zou gemakkelijker zijn als we wisten welke baby’s het zouden krijgen of een grotere kans hadden, maar daar weten we weinig over.

Het is niet aangetoond dat kinderen na een traumatische bevalling meer kans zouden hebben bloedingen als gevolg van te weinig vit K. Er is geen onderzoek naar verschil in vroeg of laat afklemmen van navelstreng.

Let zeker op het bloedverlies bij besnijdenis en knippen van tongriem

Let erop dat de voeding van het kind goed opstart  (voorraad vit K is anders na 3 dagen opgebruikt).

Baby’s met leverziekten met verminderde vetoplosbare vitamine absorptie zijn kwetsbaarder.

Wat wordt er juist aan de baby gegeven?

Dit wordt vooral bepaald door wat de ontwikkelaars willen ontwikkelen, de licentie aanvraag en het op de markt brengen. Het is niet echt gebaseerd op onderzoek.

Verschil in toepassing van plaats tot plaats

• via inspuiting  2mg Konakion Paediatric (UK 1mg)
• Via de mond nogal verschillend:
• 2mg Konakion Paediatric bij de geboorte en dan verder elke week tot  3 maanden.
• 2mg Konakion Paediatric bij de geboorte en dan nog 2 opeenvolgende weken
• 2mg Konakion Paediatric bij de geboorte en dan verder dagelijks druppeltjes

Bij kunstvoeding wordt  de startdosis van 2mg eenmalig gegeven zonder vervolg.